Rúna Thors, einn sýningarstjóra Tilraun Æðarrækt sem nú má sjá inni á Svavarssafni og víðar (bókasafni, sundlaug, Gömlubúð og Miðbæ) þekkir vel til á Höfn, en hún vann hér eitt sumar og hefur sjálf sýnt í Svavarssafni. Rúna er vöruhönnuður og lektor við Listaháskólann, en á sýningunni má sjá ýmsar tilraunir með æðadún.
Geturðu sagt okkur aðeins frá tilurð sýningarinnar?
Talsmenn Æðarræktarfélags Íslands leituðu til mín árið 2018 og óskuðu eftir einhvers konar verkefni í tilefni af afmæli félagsins. Við Hildur Steinþórsdóttir, sem áður höfum unnið saman að sýningum, völdum fjölbreyttan hóp listamanna í Danmörku, Noregi og Íslandi, pöruðum einhver þeirra saman en önnur unnu sjálfstætt.
Æðarfuglinn er einungis á landi um 25 daga á ári, á varptímanum, en býr annars á sjó. Við teygðum rannsóknarhlutann yfir þrjú ár svo þátttakendur fengju tækifæri til að heimsækja fuglinn oftar. Við heimsóttum æðarbændur um land allt og kynntum okkur ólíkar aðstæður og aðferðir þeirra. Listamennirnir unnu svo að sínum verkum og við funduðum reglulega með þeim. Sýningin var fyrst sett upp í Norræna húsinu í vor og Magnús hjá Trúss flutti hana svo til Hafnar.
Var það eitthvað sem kom þér á óvart við æðarfuglinn? Leynir hann á sér?
Heldur betur. Til dæmis að hormónabreytingar valda því að dúnninn losnar af bringu kollunnar svo líkamshitinn nái til eggjanna á meðan hún liggur á. Svo fannst mér merkilegt að um 75% æðardúns sem unninn er í heiminum kemur frá Íslandi. Síðan var það samband fuglsins og æðarbóndans. Við heilluðumst öll af þessu sjálfbæra samlífi og það varð eins konar rauður þráður í gegnum sýninguna. Fuglinn kemur ár eftir ár til sama bóndans og á milli þeirra skapast mikið traust og í raun vinátta.
Hvernig var að aðlaga sýninguna að Höfn? Er þetta yfirtaka?
Það var virkilega skemmtilegt að setja sýninguna upp við nýjar aðstæður. Ég fékk Hönnu Dís Whitehead til liðs við mig sem er kunnug öllum staðháttum. Við sáum fljótt að verkin myndu ekki öll rúmast inni á Svavarssafni, en við vildum ekki sleppa neinum verkum. Við ákváðum því að leita út fyrir veggi safnsins og okkur var alls staðar tekið opnum örmum. Ég myndi vilja segja að þetta sé meira eins og samlífi heldur en yfirtaka. Svipað og hjá æðarfuglum og bændum. Starfsmenn Gömlubúðar, Miðbæjar, Nýheima, sundlaugarinnar og Svavarssafns vernda verkin, líkt og æðarbændur vernda fuglana.
Hvert er svo framhald sýningarinnar, stefnið þið á landvinninga?
Sýningin fer næst upp í Vega í Noregi, sem er á heimsminjaskrá, meðal annars vegna æðarræktar á svæðinu. Svo er ekki útilokað að sýningin fari til Danmerkur, og jafnvel víðar, en það mun tíminn að leiða í ljós.
